Toen ik gisterenochtend met braakneigingen en aanvallen van koud zweet voor het toilet stond, overviel me plots een moment van grote geestelijke helderheid. Onze wereld gaat ten onder aan berekeningen, mathematisaties en statistieken bedacht ik me. Het begint in kleine dingen en eindigt wellicht nergens.

Laatst werd ik (wellicht in mijn hoedanigheid van gediplomeerd filosoof) nog aangeklampt met een wel zeer concrete versie van een metafysische vraag. Die persoon had al her en der wat filosofische werken gelezen en vroeg zich af wie van die filosofen er nu gelijk had. GELIJK? dacht ik en slikte pijnlijk mijn consternatie weg. Gelijk of geen gelijk, zo werkt dat niet volgens mijn bescheiden mening ter zake. Ik heb zelf het geluk gekend om enkele jaren voltijds filosofie te magen bestuderen aan het "Hoogher Instituut voor Wijsbegeerte" te Leuven en heb dat nooit zo willen zien. Er zijn wel denkstijlen waar ik zelf makkelijker mee kan aansluiten, en sommigen die ik niet gespaard heb van felle kritiek en bagatellisering, maar de pertinente vraag naar het beste of meest juiste systeem blijft me verbazen. Dat lijkt me typisch iets voor onze Westerse samenleving.

Al wandelend doorheen al die diverse wereldvisies verander je voornamelijk je eigen denkkader, leer je kijken door nieuwe, soms vreemde brillen en verruim je je inzicht in de relativiteit van het bestaan. Het is mijns inziens een beetje zoals het Oosterse denken aangeeft. De waarheid zit niet alleen in het eindpunt, maar evenzeer in de weg daarheen. Als ik zeg dat dit de weg naar Brussel is, dan neem je toch ook niet het asfalt vast om te zien of je zo Brussel kan leren kennen. Net zomin zijn filosofische stelsels een rationele, wetenschappelijke verklaring van het leven, maar een soort van geestesverruimende wandeling die je brengt naar een ruimer zelf.

En dit leidt me terug naar mijn kortstondig ochtendlijk moment van geestelijke helderheid. Onze maatschappij snakt naar grijpbare zaken, wiskundige verklaring en verwart waarheid met meetbare massa.

Bij politieke partijen zie je dit wel vaker. De partij die het grootste aantal stemmen haalde, meent wel eens de meeste waarheid te hebben. Ze hebben misschien wel de grootste massa kiezers, maar over de waarheid zelf komen we niets te weten. (Het is al de vraag of die sowieso bestaat). Het is niet omdat je met meer bent dat je gelijk hebt. Zo wordt ook de diepte van de religieuze ervaring niet bepaald door het aantal kerkgangers. Het is niet omdat er maar weinig mensen zich in kernfysica verdiepen dat dat eigenlijk maar gezever is. En omgekeerd, het is niet omdat veruit het merendeel van de mensheid lui uitgezakt in de sofa de avond zit weg te zappen dat zulks noodzakelijk de best invulling van je leven is.

Dit zijn opzettelijk extreme voorbeelden, maar het valt me op dat veel mensen toch zo redeneren. Waarom moet alles te berekenen zijn, waarom moeten we zonodig in statistieken belanden, die nadien gebruikt worden om allerlei waarheden uit tevoorschijn te toveren? Waarom denkt men 300 mensen te kunnen interviewen om daaruit waarheden te distilleren voor 11 miljoen Belgen? En waarom moeten filosofische stelsels per se gelijk halen?
Alleen de afwezigen van geest hebben ongelijk. De rest mag van mij denken wat ze willen.
(Taaltechnisch addendum ter ere van H. Thibaut: "De rest mag van mij denken wat ze wil").